Prus Bolesław - Szkice i obrazki. T. 1

Szkice i obrazki

Jest ono zbiorową siedzibą żywych istot, nazywających się ludźmi czy bobrami, mrówkami albo pszczołami, wszystko jedno, lecz — istot żywych.
Tak było od czasów Memfisu i Ekbatany aż po wiek XIX-ty, w którym dopiero przyszła ludziom chimeryczna myśl budowania miast... dla rzeczy martwych...
Osobliwe to miasta!
W północnej strefie widzisz budynki tak przewiewne, jakie wznoszą się tylko pod równikiem, a tak lekkie jak gdyby ten spokojny kraj był siedliskiem ciągłego trzęsienia ziemi.
Widzisz ściany z płótna, z rzeźbionych desek, z brył węgla, albo z żelaznej koronki.
Widzisz pałacyki, gdzie nikt nie mieszka, domy bez drzwi i okien, schody, po których nikt nie stąpa.
W kaplicach, zamiast ołtarzy, rozpierają się szafy napełnione perkalem albo płótnem; w pawilonie, podobnym do obory, ściany kosztowniej są.
wytapetowane niż dom bogacza; w rajtszuli słychać dźwięki organów.
Spotykasz kolumnadę o jakiej nie marzono w Grecyi: z beczek i rur kanalizacyjnych, a pod przejrzystym dachem szereg pieców.
W namiocie rzymskich legionistów kryją się dziecinne wózki i kolebki;
w półciemnym damskim buduarze widzisz zbiór nasion i czujesz zaduch klajstru; w jarmarcznym straganie
sprzedają na kubki i łokcie najmistyczniejszą siłę natury — elektryczność...
Wszystkie te budowle ustawiono pod sznur, przedzielono ulicami, obwieszono girlandami, festonami i trójbarwnemi chorągwiami.
Zdaje ci się, iż wpadłeś do miasta, którego ludność obchodzi jakieś wesołe święto, przyczem nie brakuje odgłosu dzwonów, ani muzyki, ani nawet stukania kufli.
Lecz właściwi mieszkańcy tych pałaców, kaplic, stodół, obór, namiotów i straganów, we wspaniałych teremach siedzą bez ruchu, nawet bez śladu życia.
Nie zapraszają cię, abyś ich odwiedził, nie kryją się, gdy przychodzisz. Są obojętni dla pochwał i niewyczerpanie pobłażliwi dla natręctwa.